Od młodości do starości. Jak zmienia się kondycja naszych stawów?

Czym są stawy i dlaczego są takie ważne?

Stawy to miejsca, gdzie łączą się ze sobą dwie różne kości, a styk ten umożliwia im poruszanie się. To dzięki nim możemy chodzić, biegać, chwytać, ale także poruszać palcami u nóg, czy nawet mówić.

By mogło się to dziać, zakończenia łączących się kości mają odpowiednią budowę – jedno ma wypukłą główkę stawową, drugie – wklęsłą panewkę. Do sprawnego połączenia tych dwóch elementów koniecznych jest jeszcze wiele innych elementów:

• Torebka z mazią stawową, która „smaruje” miejsce połączenia, by płynnie działało.
• Więzadła odpowiadające za właściwe położenie kości wobec siebie.
• Mięśnie, połączone z kośćmi za pomocą ścięgien, które dają im siłę do ruchu.

Funkcjonowanie stawów zmienia się przez całe życie. Pierwsze niekorzystne zmiany nasz organizm zaczyna manifestować już po 30. roku życia!

Stawy u dziecka i nastolatka

Stawy u maleńkiego dziecka są bardziej wiotkie niż u dorosłych, więc i kości, które je tworzą, mogą łatwo się przesuwać.

We wczesnym dzieciństwie bardzo ważna jest prawidłowa ocena ułożenia kości tworzących staw biodrowy i inne ważne stawy. Dysplazja, czyli niedorozwój stawów biodrowych, jest u najmłodszych dzieci bardziej rozpowszechniona, stąd już noworodek przechodzi stosowne badania a w kolejnych miesiącach obowiązkową kontrolę ortopedyczną.

U starszych dzieci i nastolatków może pojawić się wiele dolegliwości, których przyczyną są zaburzenia pracy stawów.

By wesprzeć stawy dziecka w ich prawidłowym rozwoju, warto zadbać o odpowiednią dietę zaspokajającą potrzeby rozwijającego się organizmu, a także uczyć dzieci rozsądnego korzystania z ruchu. Nawyki z dzieciństwa, najlepiej kształtowane poprzez naśladowanie rodziców, są świetnym bagażem na przyszłość.

Stawy w wieku 20-30 lat – kondycja i ochrona

Wczesna dorosłość to czas największej sprawności i wytrzymałości naszego ciała. Jest to już jednak czas, kiedy pracujemy na kondycję stawów w przyszłości. Zbyt długie przesiadywanie przed komputerem w fatalnej pozycji, przedkładanie wypoczynku przed telewizorem ponad aktywność fizyczną, nadwaga, źle dobrane buty, zbyt częste chodzenie w butach na szpilkach, siedzenia niedostosowane do naturalnych krzywizn pleców – wszystko to coraz bardziej obciąża stawy. Warto więc już w tym wieku zwracać baczną uwagę na styl życia i dietę.

Kondycja stawów po 30. – coraz mniej chrząstki

Już po 35. roku życia obserwuje się pierwsze objawy zużycia stawów. Mówi się, że stawy się „ścierają”, jednak w większości przypadków przyczyną takiego stanu jest osłabienie chrząstki stawowej. W kolanach zaczyna „skrzypieć”, coraz trudniej jest uklęknąć i wstać z kolan.

Warto w tym czasie nie zaniedbywać umiarkowanej aktywności fizycznej, zwłaszcza sportów, które nie obciążają stawów – świetnym wyborem jest pływanie, jazda na rowerze, joga czy pilates. Lekarze zalecają też, by nie pozostawać zbyt długo w pozycji stojącej lub siedzącej, nie dźwigać ciężkich przedmiotów i dbać o wygodne obuwie.

Stawy po 40. roku życia

Coraz wyraźniej daje się we znaki sztywność stawów i postępujące ograniczenie ich ruchomości.

Warto też pamiętać, że zaburzenia prawidłowej pracy stawów mają wpływ na inne obszary organizmu, np. kręgosłup.

Problemy stawów u kobiet

Problemy ze stawami częściej dotykają kobiety, zwłaszcza te będące w wieku okołomenopauzalnym. Jest to związane ze zmniejszającym się stężeniem steroidowych hormonów płciowych.

Utrata gęstości mineralnej kości rozpoczyna się u kobiet już przed 40. rokiem życia. Dodatkowo sprzyjają jej, podobnie jak wszelkim problemom stawów: palenie papierosów, siedzący tryb życia, dieta uboga w wapń i deficyt witaminy D.

Problemy z prawidłowym funkcjonowaniem układu mięśniowo-szkieletowego występują u wielu kobiet leczących niedoczynność tarczycy. Niedobory hormonu gruczołu tarczowego wpływają na metabolizm kości i wytwarzanie kolagenu, budulca chrząstek, ścięgien i mięśni.

 

Bibliografia:

1. Ignasiak Z., Anatomia układu ruchu, wyd. Elsevier Urban @ Partner, Wrocław, 2013.
2. Hussain SM, Cicuttini FM, Bell RJ, Robinson PJ, Davis SR, Giles GG, Graves S, Milne RL, Wang Y. Incidence of total knee and hip replacement for osteoarthritis in relation to circulating sex steroid hormone concentrations in women. Arthritis Rheumatol. 2014 Aug;66(8):2144-51. doi: 10.1002/art.38651. PMID: 24692288.
3. Jasik A., Tałałaj M., Otyłość a choroba zwyrodnieniowa stawów, Postępy Nauk Medycznych, 2013, t. 26, nr 5B, s. 14.
4. Leszczyński P., Pawlak-Buś K., Choroba zwyrodnieniowa stawów – epidemia XXI wieku, Farmacja Współczesna, 2008, nr 2, s. 79.