Kolagen – ważne białko w organizmie człowieka

Co to jest kolagen?

Kolagen jest najważniejszym „materiałem budulcowym” naszych tkanek. Od jego stanu i ilości zależy, w jakiej kondycji jest nasz organizm. Ten naturalny polimer jest najważniejszym budulcem tkanki łącznej i tam jest syntezowany. Do tej pory rozpoznano i opisano 29 rodzajów kolagenu i każdy z nich ma nieco inną budowę i występuje w różnych częściach naszego ciała. Oto najważniejsze typy kolagenu:

TYP KOLAGENU	WYSTĘPOWANIE W ORGANIZMIE
Typ I	najbardziej powszechny; obecny w ścięgnach i tkance łącznej kości, w tkance tworzącej blizny, w skórze i tkance podskórnej
Typ II	w chrząstkach stawowych
Typ III	w tkance tworzącej się z fibroblastów, w trakcie zabliźniania ran, tworzy włókna tkanki łącznej właściwej siateczkowej
Typ IV	w błonie podstawnej (mikrowłóknach międzytkankowych), tworzy cienkie membrany między różnymi tkankami organizmu
Typ V	śródmiąższowy – dopełnienie kolagenu typu I
Typ VI	odmiana typu V, spełnia tę samą funkcję
Typ VII	w tkance nabłonkowej, w skórze i na powierzchni tętnic
Typ VIII	w śródbłonku – tkankach tworzących wnętrze żył i tętnic oraz błony śluzowe
Typ IX, X, XI wraz z typem II	w chrząstkach
Typ XII	w wielu tkankach razem z typami I i III

Kolagen pełni wiele ważnych zadań w naszym organizmie. Przede wszystkim, jako budulec tkanki łącznej zespala komórki naszych narządów i dba o to, by były odporne na rozciąganie. Stanowi więc „rusztowanie” dla narządów wewnętrznych i mocowań układu kostnego, czyli stawów. Odpowiada także za elastyczność skóry. Jednak najważniejszym zadaniem kolagenu jest utrzymywanie kości w odpowiedniej elastyczności i wytrzymałości. Wraz z utratą kolagenu maleje nasza sprawność.

Dlaczego kolagenu ubywa?

Nasz organizm sam produkuje kolagen, jednak wraz z wiekiem proces ten jest coraz trudniejszy. Kiedy organizm pożytkuje więcej kolagenu, niż ten jest w stanie wytworzyć, zaczynamy odczuwać deficyty. Natura jest nieubłagana: Do 25.-26. roku życia organizm wytwarza ok. 3 kg kolagenu rocznie, po 30. i w kolejnych dekadach powoli traci tę zdolność.

Dlaczego tak się dzieje? Oprócz naturalnych procesów zachodzących w organizmie wieloma codziennymi decyzjami przyspieszamy degradację kolagenu. Wpływ na to mają:

• geny,
• zmiany hormonalne,
• zaniedbywanie snu,
• stres,
• dieta ubogobiałkowa z małą ilością warzyw i owoców,
• używki – alkohol i papierosy,
• opalanie bez filtrów.

Kolagen zmienia swoją strukturę także pod wpływem wzmożonej aktywności fizycznej. Obciążające jest także uprawianie sportów ekstremalnych.

Po czym poznać, że mamy coraz mniej kolagenu

Wpływ kolagenu na kondycję skóry

Pierwszym i najbardziej widocznym objawem zmniejszonej produkcji kolagenu jest pogorszenie stanu skóry. To nie tylko zmarszczki, ale także wiotkość i brak elastyczności. Oznaką złego gospodarowania kolagenem jest także cellulit. Dodatkowo, wraz z wiekiem zmniejsza się w organizmie poziom witamin i składników mineralnych, przez to komórki skóry tracą jędrność i elastyczność. By spowolnić zachodzące zmiany należy chronić skórę przed promieniowaniem ultrafioletowym kremami z filtrem.

Wpływ kolagenu na włosy i paznokcie

Kolagen dostarcza włosom i paznokciom niezbędnych aminokwasów, dzięki czemu paznokcie stają się bardziej wytrzymałe a włosy grubsze.

Rola kolagenu w transformacji menopauzalnej

Największe nasilenie procesu degradacji kolagenu występuje u kobiet, które doświadczają spadku poziomu estrogenów. Zmiany hormonalne wpływają na osłabienie włókien kolagenowych, które stają się cieńsze i mniej elastyczne.

Jak dostarczać kolagen?

Przede wszystkim warto zrewidować swoją dietę, włączając do niej produkty zawierające kolagen. Preparaty kolagenowe także mogą pomóc w dostarczeniu kolagenu do naszego organizmu.

Dieta bogata w białko

Najlepszymi źródłami naturalnego kolagenu są produkty pochodzenia zwierzęcego, mięso ryb, galaretki i zawiesiste wywary mięsne.

Niestety, współczesna nieodpowiednio zbilansowana dieta nie zawsze dostarcza odpowiedniej ilości składników niezbędnych do syntezy kolagenu. Szczególnie ważną rolę odgrywa witamina C, która bezpośrednio uczestniczy w syntezie włókien kolagenowych.

Suplementacja kolagenu

Większość suplementów kolagenowych ma płynną postać, choć w sprzedaży znajdziemy także i kapsułki. Warto wybierać produkty zawierające hydrolizowany kolagen, ponieważ jest on lepiej wchłaniany przez organizm i sprawniej przebiega jego dystrybucja do innych miejsc organizmu. (2)

Wiele preparatów, oprócz kolagenu, zawiera dodatkowe składniki aktywne. Może to być kwas hialuronowy, siarczan glukozaminy, witamina C czy, jak np. w preparacie Artresan® EFEKT, ekstrakt z Boswellia serrata AprèsFlex®, roślinny składnik, który pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu stawów. (1)

Preparat ten oczywiście zawiera także kolagen.

Jaki kolagen dla wegan?

Kolagen wegański powstaje z wykorzystaniem bakterii i drożdży. W skomplikowanym procesie inżynierii genetycznej do ich genomu wprowadza się geny odpowiedzialne za produkcję danego typu kolagenu ludzkiego. Cały czas trwają prace nad udoskonaleniem tego procesu.

 

Bibliografia:

1. Sengupta K et al., Comparative Efficacy and Tolerability of 5-Loxin® and Aflapin® Against Osteoarthritis of the Knee: A Double Blind, Randomized, Placebo Controlled Clinical Study, Int J Med Sci., 2010 7(6): 366-377.
2. Kaziród K., Hunek A., Zapała M., Wiśniewska-Skomra ., Chmielarz K., Collagen supplementation – does it bring real benefits? Quality in Sport. 2023;13(1):88-107.
3. Nowicka-Zychowska A., Zuchowski A., Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, Lek w Polsce, vol. 29 nr 11/12’19 (342/343).